Opis wystawy
Z czym kojarzą się Katowice? Zazwyczaj pierwsza przychodząca na myśl odpowiedź brzmi: węgiel. Zrodziło to pomysł przygotowania wystawy, której celem jest przełamanie stereotypu „czarnego Śląska” i przedstawienie innych, mniej znanych Katowic. Chcieliśmy pokazać firmy i zakłady istniejące często od XIX wieku, a niekiedy funkcjonujące aż do dziś.
Sztandarowym katowickim wyrobem była porcelana produkowana przez fabrykę „Giesche”, później „Bogucice”. Niemal od początku XX wieku przy ul. św. Jana istniał zakład optyczny Jana (Johanna) Wyka, a część oferowanych w nim wyrobów pochodziła z jego fabryki „IWOKA”, znajdującej się w Wełnowcu. W mieście do dzisiaj działa założona w 1933 roku fabryka żarówek „Helios”, dysponująca wówczas nowoczesnym parkiem maszynowym. Za ikony śląskiego dizajnu uważa się motocykl „MOJ 130” z załęskiej Fabryki Maszyn, Odlewni Żeliwa i Metali Kolorowych, rower „Ebeco” z Fabryki Rowerów, Gramofonów i Wyrobów Metalowych czy radia produkowane przez Polskie Zakłady Radiowe „Capello”. Katowice były również ważnym ośrodkiem wydawniczym. Największe i najbardziej znane katowickie wydawnictwo założył Gottfried Siwinna.
Długą tradycją cieszył się w Katowicach przemysł chemiczny rozwijający się od drugiej połowy XIX wieku. Najbardziej znaną firmą tej branży była fabryka mydła Dawida Czwiklitzera, a jej tradycje kontynuują istniejące do dzisiaj Katowickie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena Savona”. Na Brynowie funkcjonowała fabryka chemiczna Ericha A. Kołłontay’a, której najczęściej reklamowanym produktem było „Mydło z pralką”. W mieście działała również filia spółki „P. Beiersdorf & Co” – „Pebeco Wytwórnia Specyfików Beiersdorfa” wytwarzająca kosmetyki marki „Nivea”. W 1921 roku powstała Spółka Akcyjna „Lignoza” skupiająca trzy fabryki: zakład materiałów wybuchowych, papiernię i fabrykę mas plastycznych.
Wśród katowickich firm wymienić należy fabryki maszyn górniczych, m.in. „Montanę” czy „Famur”, pieców i kotłów, fabrykę papy, odlewnię miedzi i brązu, cegielnię. Nie sposób wymienić wszystkie ośrodki produkcyjne.
Prezentowane eksponaty w większości pochodzą ze zbiorów Muzeum Historii Katowic. Ich uzupełnieniem są reklamy zamieszczane w katowickich czasopismach i księgach adresowych oraz fotografie (w tych przypadkach wskazano źródło pochodzenia). Mamy nadzieję, że wystawa prezentuje miasto z nowej perspektywy – przybliża jego dotychczas mało znane oblicze. Oczywiście nie wyczerpuje tematu, ale być może skłoni do własnych poszukiwań i zachęci do odkrywania tajemnic…
Galeria eksponatów
